Wat is eigenlijk een hoax?

G DATA Guidebook

Misschien heeft u wel eens een bericht als dit ontvangen: "Mark Zuckerberg geeft zijn geld weg." "U kunt deze berichtendienst in de toekomst alleen gratis blijven gebruiken als u dit bericht doorstuurt." Dit zijn allemaal hoaxes – digitale kettingbrieven, meestal met een sensatiegerichte inhoud die regelrechte onzin is. Hier kunt u lezen hoe gevaarlijk hoaxes kunnen zijn en wat u ertegen kunt doen.

...heeft wel eens een hoax op internet gezien.

...heeft nog nooit een hoax op internet gezien.

…vindt dat er nieuwe wetgeving nodig is die Facebook en andere platformen verplicht om sneller te handelen om hoaxes te verwijderen.

Bron: forsa. Online onderzoek

Hoe herken ik een hoax?

Hoaxes kunnen over een gevarieerd aantal onderwerpen gaan - waarschuwingen over computervirussen, zogenaamde gezondheidsrisico's, horrorverhalen, complottherorieën, oproepen tot donaties voor ernstig zieken en nog veel meer. Al deze verhalen zijn bedoeld om spectaculair te zijn, maar ze zijn niet gebaseerd op feiten - ze worden alleen maar gebruikt als aas.

In sommige gevallen is het moeilijk om hoaxes direct te herkennen, dus een klein zoekopdrachtje op internet kan handig zijn. In andere gevallen is het gemakkelijk om de nepberichten te doorzien. Ze beschrijven vaak iets wat niet mogelijk is.

Hoaxes kunnen choquerend zijn – en ze verspreiden zich als een digitaal vuurtje. Geschokt en gedeeld: hoaxes verspreiden zich bliksemsnel via sociale media.

De volgende tekenen zouden alarmbellen moeten laten afgaan:

Vijf alarmerende tekenen

een verzoek om het bericht aan zoveel mogelijk mensen door te sturen
de dreiging van gevolgen als u het verzoek negeert
geen of valse broninformatie die de geloofwaardigheid zou vergroten
geen gegevens over de auteur en de herkomst van de informatie
tijdinformatie zoals "vorige week" of "gisteren" - een duidelijk tijdstip wordt nooit genoemd

In veel gevallen geeft de structuur van het bericht aan dat het herhaaldelijk is gekopieerd en doorgestuurd. Dit kunt u bijvoorbeeld zien aan het feit dat de tekst geen opmaak meer heeft of dat er talloze ontvangers in de e-mail worden vermeld.

Een hoax is gemakkelijk door te sturen. Maar het is niet altijd verstandig om dat blindelings te doen. Eerst denken, dan verzenden – hoaxes misbruiken de neiging van gebruikers om zich zorgen te maken.

Drie voorbeelden van hoaxes

De genereuze oprichter van Facebook

“Als u dit deelt, stuurt Mark Zuckerberg u 4,5 miljoen dollar.”
Sinds ongeveer 1999 doet het gerucht de ronde dat bedrijven als Facebook of Microsoft mensen zonder enige reden geld sturen. Deze hoax werd eerst als e-mail gedistribueerd en is nu ook in sociale netwerken te vinden.*

Download-waarschuwing

“Als u deze screensaver downloadt, verliest u alles.”
Dit bericht werd verzonden als "waarschuwing" over een andere e-mail met een kwaadaardige bestandsbijlage. Dit virus zou de harde schijf wissen en wachtwoorden decoderen. Op internet zijn verschillende versies van de hoax in omloop, bijvoorbeeld met waarschuwingen over gevaarlijke PowerPoint-presentaties of .exe-bestanden.

De Facebook-hoax

“Met het plaatsen van dit bericht laat u Facebook weten dat het verspreiden van de inhoud van uw profiel verboden is.”
Iemand heeft ook een hoax gemaakt met deze tekst. U accepteert automatisch de Gebruiksvoorwaarden van Facebook door gewoon in te loggen op het platform en het te gebruiken - een bericht als dit heeft geen enkele juridische relevantie. De alinea's die in het statusbericht worden geciteerd bestaan niet of hebben eigenlijk betrekking op iets anders. Zo wordt in een dergelijke post in Duitsland verwezen naar "de artikelen I, 111, 112 en 113" van het Duitse wetboek van strafrecht. Ten eerste bevat het wetboek van strafrecht geen "artikel I". Paragraaf 111 heeft betrekking op het publiekelijk aanzetten tot crimineel gedrag, paragraaf 112 is weggelaten en paragraaf 113 heeft betrekking op het zich verzetten tegen de inzet van handhavingsambtenaren.

Hoe gevaarlijke is een hoax en hoe kan ik mijzelf ertegen beschermen?

De hoax zelf is onschuldig. U kunt het beste gewoon de woorden van advies en aanbevelingen negeren. In sommige waarschuwingen over digitale malware wordt de ontvanger bijvoorbeeld aangeraden bepaalde systeembestanden van zijn computer te verwijderen. Dit zou beschermen tegen de gevolgen. Dit kan echter het tegenovergestelde effect hebben: door belangrijke bestanden te verwijderen, kunnen beveiligingslekken in hun systeem worden gecreëerd of de pc compleet onbruikbaar worden gemaakt.

Er kan ook een poging achter de hoaxberichten zitten om creditcardgegevens, gebruikersnamen en wachtwoorden te bemachtigen. Daarom is het onverstandig om persoonlijke gegevens in een antwoord te geven. Links in het bericht kunnen beter niet worden aangeklikt, omdat er een phishing-website achter schuil kan gaan. Bestanden in e-mailbijlagen kunnen malware bevatten en moeten daarom niet worden geopend. Houd uw antivirussoftware permanent up-to-date, zodat malware in geval van een aanval direct kan worden gedetecteerd.

Geruchten zijn een andere vorm van bedrog en op een andere manier gevaarlijk. Ze worden vaak gebruikt om bedrijven of personen zwart te maken en bevatten lasterlijke informatie met weinig of geen feitelijke basis.

Hoaxen verspreiden zich snel op Facebook. Veel Facebook-gebruikers zijn goede verspreiders van dit soort nepberichten.

Wat hoopt de afzender te bereiken?

In veel gevallen halen de afzenders van hoaxes een grap uit en maken daarbij gebruik van de goedgelovigheid van de ontvangers.

De mensen die deze boodschappen doorgeven gaan ervan uit dat ze hun mede-gebruikers een plezier doen. Maar door vrienden en familie te waarschuwen voor vermeende risico's en gevaren, irriteren ze hen alleen maar.

Laat de berichten u niet van slag brengen. De afzenders van hoaxes verspreiden bewust valse informatie.

Nepnieuws - verzonnen verhalen als manier om een mening te vormen?

Wat is nepnieuws?

Nepnieuws is in feite nieuws dat is verzonnen en geen feiten als basis heeft.
Wanneer het op sociale media netwerken en andere platforms verschijnt, lijkt het vaak legitiem als het het uiterlijk van een gerenommeerde publicatie imiteert. Er zijn nepberichten over beroemdheden, bedrijven en zelfs hele groepen mensen die de schuld krijgen van iets negatiefs. Net als bij een hoax, willen de makers van nepnieuws een sterke emotionele reactie uitlokken bij de lezer door verrassende, extreme of schandalige berichten als middel te gebruiken. Dit heeft een doel: als iemand bang of boos is, zal hij of zij eerder een leugen geloven. Als het een mening bevestigt die de lezer al eerder heeft gehad, dan wordt nepnieuws gevaarlijk: door nepnieuws voelen steeds meer mensen zich bevestigd in hun overtuigingen en voelen ze zich niet alleen met hun meningen. Cybercriminelen gebruiken dit mechanisme om phishinglinks te plaatsen of malware te verspreiden door mensen aan te zetten op een nepnieuwsbericht te klikken.

Bots verspreiden nepnieuwsartikelen

Wie nepnieuws leuk vindt, deelt of becommentarieert, is niet per se een echte gebruiker van vlees en bloed: social bots zijn programma's die nepaccounts op Facebook, Twitter en andere platformen kunnen aansturen. In de meeste gevallen hebben de profielen een profielfoto, een paar vrienden in hun vriendenlijst maar niets meer. Wees voorzichtig: Vriendelijke verzoeken van iemand van wie je nog nooit gehoord hebt, kunnen een poging zijn om je profiel te bespioneren en vrienden te verzamelen om realistischer te worden.

Met gespecialiseerde software kunnen de operatoren duizenden van deze valse accounts beheren en hen vertellen wat ze moeten doen.
Dit kan de algemene opinie op het web vervormen en vervalsen en discussies op gang brengen die uiteindelijk in hun eigen behoeften voorzien.

Wat kunt u doen tegen hoaxes op internet?

Controleer elk e-mailbericht en post op sociale netwerken voordat u op "Doorsturen", "Vind ik leuk" of "Delen" klikt. Is de boodschap die het bevat wel waar? Waarschuw degenen die je zo'n bericht hebben gestuurd over het ontbrekende waarheidsgehalte van de inhoud. Op die manier kunnen geruchten en valse berichten niet meer via internet worden verspreid.

* http://www.snopes.com/mark-zuckerberg-facebook-giveaway-scam/